Mạch Ngừng Bê Tông Là Gì? Hướng Dẫn Xử Lý Mạch Ngừng Đúng Cách

Trong lĩnh vực thi công đổ bê tông, chúng ta thường hay bắt gặp khái niệm “mạch ngừng bê tông”. Vậy mạch ngừng bê tông là gì, cách xử lý mạch ngừng đúng kỹ thuật như thế nào? Hãy cùng Tín Phát tìm hiểu ngay sau đây nhé!

Mạch ngừng bê tông là gì?

Mạch ngừng bê tông là vị trí gián đoạn kỹ thuật trong quá trình thi công đổ bê tông, tạo ra một ranh giới giữa lớp bê tông cũ đã đông kết và lớp bê tông mới được đổ tiếp theo.

Sự xuất hiện của mạch ngừng thường do nguyên nhân kỹ thuật như khối lượng thi công quá lớn không thể hoàn thành trong một lần, hoặc do các yếu tố khách quan như thời tiết, tiến độ thi công, nhân lực hay nguồn vật liệu. Nếu không được xử lý đúng quy trình, vị trí này dễ trở thành điểm yếu trong kết cấu, gây ra hiện tượng thấm nước, nứt vỡ và ảnh hưởng trực tiếp đến độ bền vững cũng như tuổi thọ của công trình.

Nguồn gốc mạch ngừng bê tông

Mạch ngừng xuất hiện khi quá trình đổ bê tông bị gián đoạn, khiến phần bê tông đã thi công trước đó bắt đầu ninh kết và đóng rắn, không còn khả năng kết dính tốt với lớp bê tông mới nếu tiếp tục đổ ngay sau đó. Việc ép đổ bê tông mới lên lớp bê tông đã đông kết có thể phá vỡ các liên kết nội tại vừa hình thành, làm suy giảm chất lượng khối bê tông tổng thể.

Vì vậy, cần để lớp bê tông cũ ổn định hoàn toàn trong cốp pha cho đến khi đạt đủ cường độ trước khi tiến hành thi công lớp tiếp theo. Khi đó, ranh giới giữa hai lớp bê tông sẽ tạo thành “mạch ngừng” – một vị trí tạm dừng thi công bắt buộc.

Do mạch ngừng có thể ảnh hưởng đến tính đồng nhất và khả năng chịu lực của kết cấu, nên trong điều kiện lý tưởng, công trình nên được thi công liên tục để tránh hình thành mạch ngừng. Trường hợp không thể tránh, cần bố trí mạch ngừng tại khu vực có nội lực nhỏ hoặc ít ảnh hưởng đến an toàn kết cấu.

Để giảm thiểu tác động bất lợi, tại vị trí mạch ngừng nên bổ sung thêm thép gia cường, giúp tăng khả năng liên kết giữa các lớp bê tông. Ngoài ra, mạch ngừng cần được thiết kế và thi công với kích thước nhỏ nhất có thể:

• Chiều dài mạch ngừng ngắn, hạn chế uốn cong hoặc gấp khúc.
• Mặt cắt mạch ngừng phải vuông góc với trục kết cấu để giảm diện tích tiếp xúc, giúp nâng cao khả năng chịu lực và độ kín khít cho khối bê tông toàn khối.

Lý do cần cắt mạch ngừng trong thi công bê tông

Việc cắt mạch ngừng trong thi công bê tông thường xuất phát từ hai nhóm nguyên nhân chính: kỹ thuật và tổ chức thi công.

1. Nguyên nhân kỹ thuật:
   Trong nhiều công trình có kết cấu phức tạp, việc đổ bê tông liên tục toàn khối là điều khó thực hiện. Nếu cố gắng thi công không ngừng, bề mặt bê tông dễ bị rỗ, nứt hoặc không đảm bảo tính thẩm mỹ và độ bền. Do đó, việc cắt mạch ngừng là giải pháp hợp lý để chia nhỏ quá trình thi công, giúp kiểm soát chất lượng tốt hơn.

Ngoài ra, trong thi công bê tông khối lớn, mạch ngừng còn giúp hạn chế các tác động do co ngót thể tích và ứng suất nhiệt phát sinh trong quá trình thủy hóa xi măng – những yếu tố có thể gây nứt hoặc biến dạng cấu kiện.

2. Nguyên nhân tổ chức thi công:
   Một số tình huống thực tế như thiếu nhân công, thiếu máy móc, hoặc khả năng cung ứng bê tông không đủ đáp ứng tiến độ (Qcc < Qyc) khiến quá trình đổ bê tông bị gián đoạn, buộc phải chia đợt và tạo mạch ngừng.

Bên cạnh đó, yếu tố thời tiết cũng ảnh hưởng lớn đến quá trình thi công. Nhiệt độ cao, độ ẩm lớn hoặc mưa bất chợt có thể khiến việc đổ bê tông phải tạm dừng, hình thành mạch ngừng không mong muốn.

Cuối cùng, trong một số trường hợp, để tăng tốc độ quay vòng cốp pha và tối ưu chi phí, nhà thầu chủ động chia công trình thành các phân đoạn nhỏ, tạo mạch ngừng hợp lý nhằm đảm bảo tiến độ và hiệu quả kinh tế cho toàn bộ dự án.

Vị trí bố trí mạch ngừng trong thi công bê tông

Khi thi công bê tông toàn khối, việc xác định đúng vị trí đặt mạch ngừng là yếu tố quan trọng nhằm đảm bảo tính liên kết và độ bền vững của kết cấu.

I. Nguyên tắc chung khi bố trí mạch ngừng

• Mạch ngừng cần thẳng và vuông góc với phương truyền lực nén chính của cấu kiện.
• Với mạch ngừng đứng, nên dùng khuôn hoặc ván chắn để định hình chính xác vị trí cắt.
• Với mạch ngừng nằm ngang, đặt thấp hơn mép trên của ván khuôn khoảng 3–5cm để tránh rỗ mặt và đảm bảo kết dính tốt giữa hai lớp bê tông.

II. Các vị trí thích hợp để đặt mạch ngừng

• Ở những đoạn thay đổi tiết diện hoặc hướng chịu lực của kết cấu.
• Tại vị trí nội lực nhỏ, đặc biệt là nơi có lực cắt thấp để hạn chế ảnh hưởng đến khả năng chịu tải.

III. Vị trí cụ thể cho từng loại cấu kiện

1. Cấu kiện chịu nén:
   Có thể bố trí mạch ngừng ở bất cứ vị trí thuận tiện cho thi công, miễn đảm bảo không ảnh hưởng đến khả năng truyền tải.
2. Cấu kiện chịu uốn:
   Không nên để mạch ngừng tại khu vực chịu kéo mạnh, vì đây là nơi dễ xảy ra tách lớp giữa bê tông cũ và mới.
3. Cấu kiện chịu cắt:
   Bố trí mạch ngừng tại vị trí có lực cắt nhỏ nhất để hạn chế nguy cơ phá hoại.
4. Móng giật cấp:
   Đặt mạch ngừng ngay tại bậc thay đổi tiết diện (vị trí I–I).
5. Giữa móng và cột:
   Thi công mạch ngừng tại mặt tiếp giáp móng – cột (vị trí II–II).
6. Giữa cột và dầm:
   Đặt mạch ngừng cách đáy dầm từ 3–5cm (vị trí III–III).
7. Giữa cột và sàn:
   Thi công mạch ngừng tại mặt sàn (vị trí IV–IV).
8. Đối với dầm:

• Với dầm có chiều cao < 80cm, nên đổ bê tông toàn khối cùng sàn.
• Với dầm cao > 80cm, bố trí mạch ngừng dưới mặt sàn từ 3–5cm để đảm bảo tính liên kết.

9. Đối với sàn:

• Sàn phẳng không dầm: Có thể đặt mạch ngừng song song với cạnh ngắn của ô sàn.
• Sàn có dầm:
• Nếu hướng đổ bê tông song song với cạnh ngắn, đặt mạch ngừng trong phạm vi 1/3 đến 1/4 chiều dài ô sàn.
• Nếu hướng đổ song song với cạnh dài, đặt mạch ngừng trong đoạn 1/3 đến 2/3 Ld, với Ln là cạnh ngắn và Ld là cạnh dài.

10. Đối với vỏ vòm:

• Vòm nhỏ (l ≤ 12m): Đổ bê tông liên tục và đối xứng từ hai chân lên đỉnh vòm.
• Vòm lớn (l > 15–20m): Thi công theo từng dải song song trục vòm, mạch ngừng bố trí tại vị trí gối đỡ ván khuôn, sau đó chèn kín bằng vữa xi măng pha phụ gia chống thấm.

11. Các công trình có chiều dài lớn (đường băng, đường ô tô…):
    Mạch ngừng thường bố trí trùng với khe co giãn để vừa đảm bảo kỹ thuật vừa thuận tiện cho bảo trì công trình.

Hướng dẫn xử lý và thi công mạch ngừng bê tông đúng kỹ thuật

Trong quá trình thi công, mạch ngừng bê tông cần được xử lý cẩn thận để đảm bảo sự liên kết vững chắc giữa lớp bê tông cũ và lớp mới, tránh thấm nước, nứt hoặc giảm khả năng chịu lực của kết cấu.

1. Các bước xử lý mạch ngừng bê tông

• Làm sạch bề mặt bê tông cũ:
  Loại bỏ toàn bộ bụi bẩn, dầu mỡ và tạp chất bám dính. Dùng bàn chải sắt hoặc máy mài có chổi thép để tạo nhám bề mặt giúp tăng khả năng kết dính.
• Đục bỏ phần bê tông kém chất lượng:
  Với các mạch ngừng đứng, cần loại bỏ phần bê tông rỗ, yếu hoặc không đạt tiêu chuẩn.
• Tưới ẩm và quét lớp hồ xi măng:
  Làm ướt bề mặt bê tông cũ rồi phủ một lớp hồ xi măng hoặc vữa xi măng Mác cao (2–3cm) trước khi đổ lớp bê tông mới, đặc biệt quan trọng với mạch ngừng nằm ngang.
• Sử dụng phụ gia tăng bám dính:
  Có thể bổ sung các phụ gia kết nối bê tông (bonding agent) để tăng độ liên kết giữa hai lớp vật liệu, đảm bảo mối nối kín khít và bền chắc.
• Gia cường bằng thép:
  Tại một số vị trí quan trọng, đặt sẵn lưới thép hoặc cốt thép neo để gia tăng khả năng chịu lực và tránh tách lớp tại vị trí mạch ngừng.

2. Số lượng mạch ngừng nên có trong thi công

• Về nguyên tắc, càng ít mạch ngừng càng tốt. Thi công bê tông liền khối, không gián đoạn sẽ đảm bảo cường độ và độ bền cao nhất.
• Tuy nhiên, trong những trường hợp bắt buộc phải ngừng thi công, cần lên kế hoạch chia đợt hợp lý, đảm bảo mỗi mạch ngừng được xử lý kỹ lưỡng trước khi đổ bê tông mới.
• Kiểm tra kỹ chất lượng mạch ngừng trước khi thi công lớp kế tiếp để kịp thời khắc phục các lỗi như rỗ, nứt hoặc mất liên kết.

KẾT LUẬN:

Mạch ngừng là phần không thể tránh khỏi trong thi công bê tông khối lớn, tuy nhiên nếu được xử lý đúng quy trình và kiểm soát chặt chẽ, chúng sẽ không làm ảnh hưởng đến chất lượng công trình. Việc hiểu rõ nguyên tắc thi công, kết hợp các biện pháp gia cường và sử dụng phụ gia phù hợp sẽ giúp đảm bảo độ bền, độ kín và tính toàn khối của kết cấu bê tông.

* * *

Lưu ý: Sau khi hoàn tất công đoạn đổ bê tông và xử lý mạch ngừng, tùy theo mục đích sử dụng, chủ đầu tư có thể lựa chọn phương án sơn epoxy hoàn thiện phù hợp để bảo vệ và nâng cao chất lượng bề mặt sàn nhà xưởng.

Tín Phát – đơn vị chuyên thi công và xử lý sàn công nghiệp với hơn 15 năm kinh nghiệm – cam kết mang đến giải pháp tối ưu, bền vững và thẩm mỹ cao cho mọi loại công trình.

Các hạng mục thi công phổ biến do Tín Phát thực hiện gồm:

• Thi công sơn phủ epoxy: Tạo lớp bảo vệ cứng chắc, chống bụi, chống thấm và dễ vệ sinh.

• Đánh bóng sàn bê tông: Giúp bề mặt sáng bóng, phẳng mịn, tăng độ bền và thẩm mỹ.

• Thi công sơn sàn Polyurethane (PU): Lý tưởng cho môi trường cần tính đàn hồi cao, chịu nhiệt và kháng hóa chất tốt.

Với quy trình thi công chuyên nghiệp và đội ngũ kỹ thuật lành nghề, Tín Phát luôn sẵn sàng đồng hành cùng doanh nghiệp trong việc xây dựng hệ thống sàn chất lượng, bền đẹp, đạt tiêu chuẩn công nghiệp.